Prawo w praktyce – Przypadek nr 29.

Powrót do listy przypadków

29. Relacja służebności drogi koniecznej do braku możliwości lokalizacji zjazdu z drogi publicznej  

Sygnatury spraw w toku:  

• Postanowienie Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim I Wydział Cywilny o sygnaturze I Ns 199/19 z dnia 24 sierpnia 2023 roku kończące postępowanie ustanawiające służebność polegającą na prawie przejścia, przejazdu oraz przeprowadzenia urządzeń doprowadzających elektryczność, gaz, urządzeń wodno-kanalizacyjnych i telekomunikacyjnych, z prawem ingerencji w substancje drogi z obowiązkiem jej odtworzenia w przypadku przeprowadzania urządzeń, 
• Decyzja Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 25 kwietnia 2018 roku odmawiającą wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu publicznego z drogi krajowej nr 92 do nieruchomości o sygnaturze O/WA.Z-3.4241.198.2018.1.ZDJ, 
• Decyzja Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 02 lipca 2018 roku utrzymującą w mocy decyzję z dnia 25 kwietnia 2018 roku w sprawie odmowy wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu publicznego z drogi krajowej nr 92 do nieruchomości o sygnaturze DZ.WPA-1.4241.58.2018.2.MK. 

Okres trwania sprawy: styczeń 2019 – sierpień 2023 

Efekt działań kancelarii: uregulowania dostępu do drogi publicznej położonej przy drodze krajowej nr 92 poprzez ustanowienie służebności drogi koniecznej przez istniejącą równolegle do drogi krajowej drogę wewnętrzną ze względu na brak możliwości lokalizacji bezpośredniego zjazdu publicznego z drogi krajowej. 

Wielokrotnie stykamy się w swojej praktyce z przypadkami, gdzie nieruchomość formalnie graniczy z pasem drogi publicznej, ale w sposób fizyczny w żaden sposób nie jest zorganizowany do niej zjazd z drogi publicznej. Tak też było w przypadku Pana Artura K. który był właścicielem jednej z nieruchomości położonej bezpośrednio przy drodze krajowej nr 92 (droga klasy „GP”).  

Początkowo w 2018 roku Pan Artur K. wystąpił o zarządcy drogi publicznej o możliwość lokalizacji i budowy zjazdu publicznego (w stanie prawnym po 21 września 2022 roku – zjazdu zwykłego) do swojej nieruchomości. Zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jego nieruchomość miała przeznaczenie komercyjno-usługowe (centra logistyczne, hurtownie, place składowe – funkcje usługowe).  

Pomimo wystąpienia ze stosownym wnioskiem w trybie art. 29 ust. 1 i 4 ustawy o drogach publicznych do zarządcy drogi publicznej oraz składania późniejszego odwołania od pierwotnej decyzji, uzyskał on decyzje odmowne: 

• Decyzja Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 25 kwietnia 2018 roku odmawiającą wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu publicznego z drogi krajowej nr 92 do nieruchomości o sygnaturze O/WA.Z-3.4241.198.2018.1.ZDJ, 
• Decyzja Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 02 lipca 2018 roku utrzymującą w mocy decyzję z dnia 25 kwietnia 2018 roku w sprawie odmowy wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu publicznego z drogi krajowej nr 92 do nieruchomości o sygnaturze DZ.WPA-1.4241.58.2018.2.MK. 

Decyzje Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad były zgodne z literą prawa, gdyż droga krajowa nr 92 jest drogą klasy GP (główna przyspieszona), a na podstawie obowiązujących przepisów § 9 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 02 marca 1999 roku „stosowanie na drodze klasy GP zjazdów jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy w celu obsługi terenów przyległych do pasa drogowego brak jest innej możliwości dojazdu lub nie jest uzasadnione bądź możliwe wykonanie albo wykorzystanie drogi niższej klasy lub dodatkowej jezdni, o której mowa w § 8a ust. 1 pkt 2”. 

Ze względu na to, iż w terenie istniała droga wewnętrzna położona wzdłuż drogi krajowej nr 92 (skomunikowana w innym miejscu z drogą krajową nr 92), odmowa zarządcy drogi była zasadna. 

Jednocześnie zgodnie z pisemnym stanowiskiem Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 05 września 2018 roku o sygnaturze O/WA.Z-3.4241.606.2018.ZDJ wskazano wprost, iż w zaistniałej sytuacji zasadne jest uregulowanie dostępu do drogi publicznej poprzez ustanowienie służebności drogi koniecznej w trybie art. 145 Kodeksu Cywilnego. 

Tym samym w styczniu 2019 roku wystąpiliśmy do Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim o ustanowienie służebności drogi koniecznej z wykorzystaniem istniejącej drogi wewnętrznej położonej wzdłuż drogi krajowej nr 92. 

Właścicielem rzeczonego odcinka drogi wewnętrznej był inny podmiot (podmiot prywatny), który ustawicznie oponował w wobec obciążenia jego drogi wewnętrznej służebnością drogi koniecznej. W toku sprawy sądowej podejmowane były próby polubownego uregulowania dostępu do drogi publicznej dla wnioskującej nieruchomości (Wnioskodawcy), co świadczyło o tym iż Uczestnik postępowania miała świadomość o konieczności ustanowienia służebności. Rozmowy polubowne (ugodowe) nie przyniosły pozytywnych rezultatów ze względu na wygórowane żądania finansowe Uczestnika w przedmiocie jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej. 

W toku sprawy miały miejsce następujące opinie: 

• opinia biegłego geodety sądowego, 
• opinia biegłego z zakresu wyceny wartości wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej, 
• opinia biegłego z zakresu ruchu drogowego i inżynierii ruchu drogowego. 

W szczególności istotne znaczenie miała opinia biegłego z zakresu ruchu drogowego i inżynierii ruchu drogowego. Przedmiotem tej opinii było zbadania tego, czy zjazd z drogi krajowej nr 92 obsługujący dojazdową drogę wewnętrzną do nieruchomości władnącej będzie mógł przenieść dodatkowy ruch pojazdów na potrzeby wnioskowanej służebności drogi koniecznej. W sprawie określono także parametry i ilości pojazdów, które miałyby korzystać z istniejącego zjazdu za pośrednictwem którego prowadził dojazd poprzez drogę wewnętrzną do nieruchomości władnącej. 

W toku sprawy badano następujące okoliczności: 

1. Jaka jest struktura rodzajowa pojazdów na zjeździe (prowadzącym do drogi wewnętrznej) z drogi krajowej nr 92? 
2. Jaki jest udział pojazdów osobowych w strukturze rodzajowej pojazdów na zjeździe (prowadzącym do drogi wewnętrznej) z drogi krajowej nr 92? 
3. Jaki jest udział pojazdów ciężarowych w strukturze rodzajowej pojazdów na zjeździe (prowadzącym do drogi wewnętrznej) z drogi krajowej nr 92? 
4. Jaka jest struktura kierunkowa ruchu pojazdów na zjeździe (prowadzącym do drogi wewnętrznej) z drogi krajowej nr 92? 

Fakt tego, iż w przedmiotowej sprawie pojawiły się opinie trzech biegłych sądowych znacząco wpłynęło na czas trwania postępowania sądowego. Należy pamiętać, iż każdy z biegłych ma określony czas od 1 – 4 miesięcy na sporządzenie opinii, a potem strony postępowania mają prawo składać uwagi i zarzuty do wydanych opinii. Biegli sądowi w sprawach o ustanowienie służebności drogi koniecznej mogą być także przesłuchiwani w obecności sądu przez strony postępowania. 

Finalnie, w dniu 24 sierpnia 2023 roku – zgodnie z naszym wnioskiem i stanowiskami – Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim I Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze I Ns 199/19 ustanowił służebność drogi koniecznej polegającą na prawie przejścia, przejazdu oraz przeprowadzenia urządzeń doprowadzających elektryczność, gaz, urządzeń wodno-kanalizacyjnych i telekomunikacyjnych, z prawem ingerencji w substancje drogi z obowiązkiem jej odtworzenia w przypadku przeprowadzania urządzeń po istniejącej drodze wewnętrznej przebiegającej wzdłuż drogi krajowej nr 92. 

Należy podkreślić, iż powodem ustanowienia tej służebności jest to, iż formalnoprawnie oraz technicznie nie było możliwości bezpośredniego skomunikowania nieruchomości władnącej bezpośrednio z drogą krajową nr 92 za pośrednictwem zjazdu publicznej (w stanie prawnym od 21 września 20222 roku – „zjazdu zwykłego”). 

[Postępowanie sądowe nie jest prawomocnie rozstrzygnięte ze względu na złożoną apelację do sądu drugiej instancji] 

Opisane powyżej postępowania wymaga zaawansowanej wiedzy z zakresu ustawy o drogach publicznych w relacji do art. 145 Kodeksu Cywilnego. Stąd też niezwykle istotnym jest wybór profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego, adwokata) posiadającego ugruntowaną wiedzę i doświadczenie w dziedzinie szeroko rozumianego drogownictwa. 

radca prawny dr inż. Jonatan Hasiewicz

"prawnik ruchu drogowego"

wypadki drogowe| wykroczenia | ruch drogowy | drogi | organizacja ruchu drogowego | służebność | droga konieczna | nieruchomości