Prawo o ruchu drogowym

Pytanie:

Zostałem zatrzymany przez Policję za popełnione wykroczenie drogowe. Nie chcę przyjmować mandatu, gdyż przyjęcie mandatu karnego i punktów karnych będzie skutkowało utratą prawa jazdy. Odmówiłem przyjęcia mandatu i sprawa została skierowana na drogę sądową. Czy mam jakąś szansę uchylić się od mandatu karnego i na drodze sądowej dowieść, iż dany znak drogowy, sygnał drogowy lub urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego zostało umieszczone niezgodnie z przepisami? Czy jest szansa na to abym nie miał naliczanych punktów karnych, dzięki czemu nie stracę prawa jazdy?

Odpowiedź:

Tak, istnieje duże prawdopodobieństwo, iż w przypadku skierowania sprawy na drogę sądową uda się dowieść, iż przedmiotowy znak drogowy, sygnał drogowy lub urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego było umieszczone niezgodnie z procedurą przewidzianą w Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. 2003 nr 177 poz. 1729 z późn. zm.).

Zgodnie z linią orzecznictwa Sądu Najwyższego Izby Karnej „warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie z art. 92 § 1 Kodeksu Wykroczeń jest legalny charakter znaku drogowego, który musi zostać ustawiony przez uprawniony podmiot, z zachowaniem obowiązującej procedury” (Wyrok Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 24 kwietnia 2013 roku (IV KK 99/2013)).

Na całość „legalnej procedury” umieszczenia znaku drogowego, sygnału drogowego lub urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego składa się:

1. Wykonanie projektu stałej lub czasowej organizacji ruchu,
2. Uzyskanie niezbędnych opinii zarządcy drogi publicznej i Policji do sporządzonego projektu organizacji ruchu,
3. Zatwierdzenie projektu stałej lub czasowej organizacji ruchu przez organ zarządzający ruchem na drodze,
4. Wprowadzenie zatwierdzonego projektu stałej lub czasowej organizacji ruchu z dokonaniem zawiadomień z 7-dniowym wyprzedzeniem do zarządcy drogi publicznej, Policji i organu zarządzającego ruchem na drodze.

Brak spełnienie jednego z powyższych czerech wymogów skutkuje nieważnością dokumentacji zatwierdzonego projektu organizacji ruchu oraz nieważnością umieszczonego na jej podstawie oznakowania drogowego na drodze.

Zgodnie z Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie IX Ka 855/16 z dnia 31 sierpnia 2016 roku jedynie znak drogowy, umieszczony zgodnie z obowiązującą procedurą może stanowić podstawę do nałożenia mandatu karnego za popełnione wykroczenie drogowe. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie IX Ka 855/16 (II instancja) stwierdza, iż jedynie „zatwierdzony i prawidłowo wprowadzony projekt organizacji ruchu” czyni legalnym oznakowanie na drogach. Tylko w takim stanie faktycznym kierowca może być ukarany mandatem karnym za popełnione wykroczenie drogowe.

Powstaje pytanie: Ile dróg w Polsce jest pokrytych zatwierdzoną i prawidłowo wprowadzoną organizacją ruchu?

Zatwierdzanie organizacji ruchu

Sytuacja w Polsce z samym zatwierdzaniem projektów organizacji ruchu wygląda – mówiąc delikatnie – bardzo nieciekawie (nie mówiąc już o samych zawiadomieniach o wprowadzeniu organizacji ruchu). Potwierdzają to badania prowadzone przez Najwyższą Izbę Kontroli. Należy zaznaczyć, iż istnieją w Polsce powiaty gdzie jedynie 10 – 30% dróg jest „pokryta” zatwierdzonymi projektami organizacji ruchu, nie mówiąc już o całkowitym braku zawiadomień o wprowadzeniu organizacji ruchu do zarządcy drogi, Policji i organu zarządzającego ruchem na drodze.

Na przykład badania Najwyższej Izby Kontroli z 2011 roku wykazały, iż 32% skontrolowanych zarządów dróg w ogóle nie posiadało projektów organizacji ruchu na zarządzanych drogach zatwierdzonych przez organy zarządzające ruchem, a kolejne 60% dysponowało jedynie projektami organizacji ruchu dla niektórych dróg.

Inna kontrola Najwyższej Izby Kontroli wykazała, iż u poszczególnych organów zarządzających ruchem zatwierdzona organizacja ruchu obejmowała jedynie od 1,3% (!) do 98,8% długości podległych im dróg. Tylko co czwarty organ zarządzający ruchem rozpatrywał projekty organizacji ruchu zgodnie z przepisami, a w 18,7% z nich – osoby zatwierdzające organizację ruchu nie posiadały stosownych do tego upoważnień, co skutkowało prawną nieważnością zatwierdzonych projektów.

Źródło: Informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli działalności organów zarządzających drogami w zakresie ograniczania zagrożeń bezpieczeństwa ruchu. Nr ewid.: 14/2000/P99054/DTL. Warszawa, 2000.; Informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli działalności zarządzających drogami publicznymi w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie województw lubelskiego i podkarpackiego z maja 2010 roku. Nr ewid.: 11/2010/P/09/150/LLU (LLU-410-32/09). Lublin, 2010.; Informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli bezpieczeństwa ruchu w Polsce (synteza ustaleń i wnioski) z marca 2011 roku. Nr. ewid.: 5/2011/P/10/061/KKT. Warszawa, 2011.; Informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli. Organizacja ruchu na drogach gminnych, powiatowych i wojewódzkich. Nr ewid.: KPB-401-002/2013. Warszawa, 2014.; Informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli. Bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów na drogach publicznych. Warszawa, czerwiec 2016 (KIN.410.008.00.2015; 146/2016/P/15/-034/KIN).

Wprowadzanie organizacji ruchu

Według szacunkowej posiadanej wiedzy przez radcę prawnego dr Jonatana Hasiewicz będącego aktywnym uczestnikiem systemu zarządzania ruchem na drogach sytuacja w skali kraju wygląda następująco:

• Jedynie wobec ok. 50% zatwierdzanych projektów organizacji ruchu są składane zawiadomienia o wprowadzeniu organizacji ruchu do organu zarządzającego ruchem,
• Jedynie wobec ok. 20 – 30% zatwierdzanych projektów organizacji ruchu są składane zawiadomienia o wprowadzeniu organizacji ruchu do zarządcy drogi,
• Jedynie wobec ok. 5 – 10 % zatwierdzanych projektów organizacji ruchu są składane zawiadomienia o wprowadzeniu organizacji ruchu do Komend Powiatowych Policji, Komend Miejskich Policji i Komend Wojewódzkich Policji.

W małych gminach i powiatach w Polsce w ogóle nie praktykuje się składania tego typu zawiadomień o wprowadzeniu organizacji ruchu. Przepis § 12 ust. 1 i 4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. 2003 nr 177 poz. 1729 z późn. zm.) dotyczący zasad „wprowadzania organizacji ruchu” nie jest tam wykonywany i pozostaje martwy. Na drogach wojewódzkich praktykuje się jedynie składanie zawiadomień do organu zarządzającego ruchem z pominięciem Policji i zarządcy drogi, co także skutkuje nieważnością organizacji ruchu. Inaczej jest z drogami krajowymi, w tych przypadkach spotyka się sytuacje, w których rzeczywiście zawiadomienie o wprowadzeniu organizacji ruchu jest składane do właściwego oddziału GDDKiA oraz do Komendanta Wojewódzkiego Policji. Czasami także GDDKiA dokonuje odbioru w terenie zatwierdzonej organizacji ruchu. Stąd też w przypadku dróg krajowych poza miastami na prawach powiatu sytuacja może wyglądać różnie (tj. mogą istnieć odcinki wobec których wpłynęły zawiadomienia w przepisanym terminie do Komendanta Wojewódzkiego Policji i GDDKiA).

Mając na uwadze powyższy stan prawny i faktyczny istnieje bardzo duże prawdopodobieństwa związane z uchyleniem przez właściwy sąd mandatu karnego i uniewinnienia sprawcy wykroczenia drogowego.

Kancelaria Radcy Prawnego dra Jonatana Hasiewicz świadczy kompleksową pomoc i usługi w zakresie doradztwa, konsultacji i reprezentacji przed sądami karnymi w sprawach o wykroczenia drogowe w trybie Kodeksu Postępowania w sprawach o wykroczenia drogowe.

Należy zaznaczyć, iż Kancelaria Radcy Prawnego dra Jonatana Hasiewicz posiada wiedzę specjalną niedostępną innym podmiotom w sprawach dotyczących legalności poszczególnych znaków drogowych i zasad prowadzenia postępowania przed sądami karnymi w sprawach o wykroczenia drogowe. Radca prawny dr Jonatan Hasiewicz występuje w charakterze Obrońcy obwinionych w sprawach o wykroczenia drogowe.