• www.doktorhasiewicz.pl
  • kancelaria@doktorhasiewicz.pl
  • tel: +48 609 543 540
  • kontakt

Jaka jest minimalna szerokość drogi koniecznej?

Powrót: Służebność drogi koniecznej (droga konieczna)

Zasadniczo w drodze polubownych negocjacji można ustalić oczekiwaną szerokość drogi koniecznej obejmującą służebność przejazdu, przechodu i przeprowadzenia urządzeń doprowadzających wodę, energię, gaz i media.

Niemniej, gdy sprawa trafia do sądu cywilnego, sąd ustanawiając służebność drogi koniecznej będzie kierował się wytycznymi wynikającymi z regulacji Kodeksu Cywilnego.

Wiele osób zadaje pytanie: Czy  służebność drogi koniecznej powinna mieć 3 metry, 4 metry, 4,5 metra czy może więcej szerokości?

Art.  145 Kodeksu Cywilnego

§1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

§2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.

§3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.

Przepisy te jednak nie wskazują jak należy rozumieć „potrzeby nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej”. Potrzeby mogą się znacząco różnić od charakteru nieruchomości niemających dostępu do drogi publicznej – na niektórych nieruchomościach może być prowadzona wyspecjalizowana działalność gospodarcza, a na innych jest po prostu zwykłe pole uprawne gdzie raz na jakiś czas odbywa się przejazd o charakterze rolniczym.

W tym zakresie sądy cywilne niejednokrotnie odnoszą się do przepisów Prawa Administracyjnego, które pod kątem technicznym określają wymogi dotyczące „przejazdu” i „przechodu” przy obsłudze nieruchomości zabudowanych i nieruchomości niezabudowanych. Istotne są także przepisy z zakresu przeciwpożarowej ochrony budynków – służebność drogi koniecznej musi przecież zapewniać możliwość dostępu do nieruchomości zabudowanych również w tym zakresie.

Kluczowe w tym miejscu są regulacje § 14 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

§  14.  [Zapewnienie dojścia i dojazdu do drogi publicznej, działek budowlanych]

1. Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.

2. Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.

Z kolei inne przepisy z zakresu ruchu drogowego i warunków technicznych budowy dróg określają minimalne szerokości pasa ruchu dla dróg (dla określonych klas dróg).

§  15 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.

1. Szerokość pasów ruchu, z zastrzeżeniem § 16, powinna wynosić:

1)na drodze klasy A – 3,75 m;

2)na drodze klasy S:

a)dwujezdniowej – 3,75 m lub 3,50 m,

b)jednojezdniowej – 3,75 m;

3)na drodze klasy GP i G – 3,50 m;

4)na drodze klasy Z – 3,00 m;

5)na drodze klasy L – 2,75 m;

6)na drodze klasy D – 2,50 m.

2. Na drogach klas Z, L i D szerokość pasa ruchu może być zwiększona do maksymalnie 3,50 m, jeżeli taka potrzeba wynika z prognozowanej struktury rodzajowej lub ilościowej ruchu.

3. Na drogach dwujezdniowych szerokość pasa ruchu kolejnego względem pasa skrajnego może być zmniejszona do minimalnie:

1)3,50 m – na drodze klasy A;

2)3,25 m – na drodze klasy S;

3)3,00 m – na drodze klasy GP i G.

4. W przypadku konieczności zastosowania rozwiązań uspokajających ruch na drogach klas G, Z, L i D na terenie zabudowy, szerokość pasa ruchu może być zmniejszona o 0,25 m względem wartości określonych w ust. 1.

5. W przypadkach, o których mowa w § 14 ust. 3, minimalna szerokość pasa ruchu powinna wynosić 3,50 m, przy czym muszą być spełnione wymagania określone w § 37 i w § 126.

Co prawda wyżej wymienione przepisy Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie dotyczą zasadniczo tylko dróg publicznych, ale biegli sądowy występujący w sprawach o służebność drogi koniecznej bardzo często powołują się na te parametry techniczne. Dotyczy to w szczególności przypadków gdy dwa pojazdy muszą się „minąć” (ruch dwukierunkowy) na odcinku objętym służebnością drogi koniecznej.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na regulację cytowanego powyżej § 14 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 

Jest tam mowa o tym, że minimalna szerokość „dojazdu” powinna wynosić 3,0 m szerokości.

Jest to szerokość wymagana dla służebności drogi koniecznej w sytuacji gdy obejmuje ona sam dojazd. Natomiast w przypadku gdy oprócz dojazdu dochodzi Nam „prawo przechodu” szerokość 3,0 metrów nie jest już wystarczająca. 

Podkreśla to orzecznictwo sądów administracyjnych które często pojawia się jako cytowane na kanwie takich przypadków w sądach cywilnych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 04 lipca 2017 roku (II OSK 1921/16)

„Mając na uwadze treść ust. 1 § 14 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422) podnieść należy, iż przyjęte przez ustawodawcę w omawianym akcie pojęcie „jezdni”, odnosi się do każdego pasa, po którym ma odbywać się dojazd, a w konsekwencji, że minimalnym wymaganiem dla takiego pasa jest szerokość 3 m”.

Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2019 roku (VII SA/Wa 1497/19)

„Jako współwłaściciel działki ewidencyjnej nr […] posiada dostęp do drogi publicznej po tej działce o wymaganej (…) szerokości 3,0 m wystarczającej dla zapewnienia prawa przejazdu.

Warto w tym miejscu podkreślić, iż szerokość 3,0 m szerokości nie jest wystarczająca w przypadku „służebności przejazdu i przechodu”. W takiej sytuacji szerokość takiej drogi koniecznej będzie musiała zostać adekwatnie dostosowana do skali ruchu pieszego oraz uwarunkowań ruchu pieszego wynikających z szerokości pieszego w ruchu drogowym . Szerokość pieszego w inżynierii ruchu drogowego określa się na 0,75 m, a szerokość idącej po ulicy matki z dzieckiem określa się na 1,0 m szerokości.  Natomiast szerokość ciągu pieszego umożliwiającego minięcie się dwóch pieszych nadchodzących z naprzeciwka wynosi 1,5 m szerokości (2 x 0,75 m).

Okoliczności te będzie każdorazowo uwzględniał biegły sądowy i sąd przy nakreślaniu adekwatnej szerokości służebności drogi koniecznej obejmującej przechód i przejazd.

Ponadto w przypadku konieczności utrzymania ruchu dwukierunkowego na odcinku drogi objętej służebnością drogi koniecznej należy mieć pod uwagę minimalne szerokości pasa ruchu, które należy zapewnić dla mijających się pojazdów. Z przepisów Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie wynika iż minimalna szerokość pasa ruchu powinna wynosić 2,25 m (optymalna 2,5 m). W przypadku konieczności utrzymania ruchu dwukierunkowego, szerokość służebności drogi koniecznej powinna wynosić przynajmniej 4,5 m, a w wariancie optymalnym 5,0 m szerokości.

W sprawach o służebność drogi koniecznej odgrywają także znaczenie przepisy z zakresu ochrony przeciwpożarowej budynków. W świetle obowiązujących przepisów prawa dla budynków „wysokich, średniowysokich i wysokościowych” w rozumieniu § 13 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych istnieje konieczność zapewnienia dostępu (niezakłóconego dojazdu) o szerokości co najmniej 4,0 m lub większej. Przepis ten jednak nie obowiązuje w odniesieniu do budynków „niskich” (do 4 kondygnacji łącznie). Aspekty te należy także brać pod uwagę przy określaniu szerokości projektowanej służebności drogi koniecznej.

Szerokość służebności drogi koniecznej może być także uzależniona od wielu innych czynników. Każdy biegł sądowy, każdy sąd i każdy pełnomocnik procesowy (np. radca prawny) winien zadać sobie oraz w toku sprawy następujące podstawowe pytania rzutujące na parametry techniczne ustanawianej służebności drogi koniecznej:

  1. Jaka jest struktura rodzajowa pojazdów mających korzystać ze służebności drogi koniecznej?
  2. Jaki jest udział pojazdów osobowych w strukturze rodzajowej pojazdów mających korzystać ze służebności drogi koniecznej?
  3. Jaki jest udział pojazdów ciężarowych w strukturze rodzajowej pojazdów mających korzystać ze służebności drogi koniecznej?
  4. Jaka jest struktura kierunkowa ruchu pojazdów mających korzystać ze służebności drogi koniecznej?
  5. Jaki jest prognozowany ruch pojazdów mających korzystać ze służebności drogi koniecznej:
    1. w godzinach szczytu porannego (07:00 – 09:00)?
    2. w godzinach szczytu popołudniowego (15:00 – 17:00)?
    3. w weekendy i dni wolne od pracy?
  6. Jakie są obecnie panujące parametry poziomu swobody ruchu (PSR) na odcinku drogi mającej służyć jako droga konieczna?
  7. Czy biegły/sąd/pełnomocnik procesowy uwzględnił prognozowane parametry poziomu swobody ruchu (PSR) na odcinku drogi mającej służyć jako droga konieczna?
  8. Czy konieczne będzie wykonanie przebudowy, rozbudowy lub budowy nowych rozwiązań infrastrukturalnych w celu ustanowienia służebności drogi koniecznej?
  9. Czy biegły/sąd/pełnomocnik procesowy wziąć pod uwagę stanowisko zarządcy drogi publicznej, a której ma być doprowadzany ruch za pośrednictwem służebności drogi koniecznej do obiektu niemającego dostępu do drogi publicznej?

Odpowiedzi na wyżej wymienione pytania mogą warunkować szerokość i parametry techniczne ustanowionej służebności drogi koniecznej obejmującej prawo przechodu, przejazdu i  przeprowadzenia urządzeń doprowadzających wodę, gaz, energię i media.

Przed wszczęciem jakiejkolwiek sprawy o służebność drogi koniecznej warto skonsultować hipotetyczne parametry techniczne ustanowionej służebności drogi koniecznej z radcą prawnym mającym doświadczenie w tego typu sprawach.

radca prawny dr inż. Jonatan Hasiewicz

"prawnik ruchu drogowego"

wypadki drogowe| wykroczenia | ruch drogowy | drogi | organizacja ruchu drogowego | służebność | droga konieczna | nieruchomości

Hasiewicz