• www.doktorhasiewicz.pl
  • kancelaria@doktorhasiewicz.pl
  • tel: +48 609 543 540
  • kontakt

Czy sąd może mi odmówić dostępu do drogi koniecznej?

Powrót: Służebność drogi koniecznej (droga konieczna)

Wiele osób obawia się rezultatu wszczęcia sprawy o ustanowienie służebności drogi koniecznej. W przypadku wielu osób powstaje kluczowe pytanie: Jaką mam gwarancję że uzyskam sądownie służebność drogi koniecznej? Czy sąd może mi odmówić ustanowienia służebności drogi koniecznej? Czy sąd może zmodyfikować (zmienić) postulowany przez mojego pełnomocnika przebieg służebności drogi koniecznej?

Pytania te są w pełni uzasadnione.

Pierwszy przypadek: nieruchomość nie ma jakiegokolwiek prawnie uregulowanego dostępu do drogi publicznej. W takim przypadku sąd w taki lub inny sposób będzie musiał zapewnić dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie służebności drogi koniecznej. Może się zdarzyć że sąd jednak odrzuci wniosek jeśli nie będzie on należycie umotywowany lub będzie zawierał szereg braków formalnych. Stąd też dobrze skorzystać na etapie przygotowania takiego wniosku do sądu z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (np. radcy prawnego).

Drugi przypadek: nieruchomość posiada prawnie uregulowany dostęp do drogi publicznej lecz dostęp ten nie jest wystarczający lub ogranicza możliwości rozwoju prowadzonej działalności gospodarczej. Mówiąc językiem prawnym dostęp do drogi publicznej „nie jest odpowiedni”.

W miejscu tym należy podkreślić, iż służebność drogi koniecznej co do zasady nie może służyć wygodzie. Jeśli nieruchomość posiada dostęp do drogi publicznej, celem wniosku do sądu o ustanowienie służebności drogi koniecznej nie może być polepszenie dostępu/dojazdu kosztem nieruchomości sąsiednich.

Potwierdza to dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego.

II CSK 476/16, Niedopuszczalna funkcja służebności drogi koniecznej. – Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05 kwietnia 2017 roku.

Instytucja służebności nie może służyć wygodzie właściciela nieruchomości władnącej kosztem naruszenia prawa właściciela działki obciążonej

Niemniej należy wskazać, iż sam fakt posiadania dostępu do drogi publicznej nie musi wcale oznaczać, iż dostęp ten jest wystarczający i „odpowiedni”. Zgodnie z art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego przesądza: „Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna)”.

W kontekście „odpowiedniości” dostępu rodzą się zatem niejednokrotnie następujące pytania:

  1. Czy wyrażany w niektórych orzeczeniach Sądu Najwyższego (rozbieżność orzecznictwa) pogląd o braku możliwości zastosowania art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego ze względu na częściowe przyleganie nieruchomości do drogi publicznej, eliminuje każdorazowo możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej skoro:

– nie uwzględnia on faktu tego, iż dostęp taki nie jest „odpowiedni” (art. 145 § 1 k.c.) w rozumieniu zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego z wykorzystaniem istniejącej drogi publicznej przez co stwarza istotne zagrożenia w ruchu drogowym oraz uniemożliwia prowadzenie działalności gospodarczej na terenie nieruchomości której właściciel ubiega się on o ustanowienie prawa służebności drogi koniecznej?

– nie uwzględnia on faktu tego, iż dostęp taki był traktowany jako „odpowiedni”, był uznawany jako „odpowiedni” i był wykonywany jako „odpowiedni” przez około  kilkadziesiąt lat przed datą złożenia wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej?

– może to rodzić głęboko niesprawiedliwe następstwa, zwłaszcza w zakresie eliminacji dalszej możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez właściciela nieruchomości, która tylko i wyłącznie dzięki zapewnieniu „odpowiedniej” służebności drogi koniecznej może prowadzić działalność gospodarczą, przez co w rzeczywistości dochodzi do ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej przez sąd, co z kolei pozostaje w sprzeczności z art. 22 Konstytucji RP?

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie jest rozbieżne – linia orzecznicza kształtuje się różnie na co mają wpływ rozstrzygnięcia poszczególnych Sądów Okręgowych i Sądów Apelacyjnych.

W kontekście istniejącego orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie służebności drogi koniecznej powstają istotne pytania:

  1. Jak w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego należy interpretować sytuacje „nieliczne i nadzwyczajne”, w których sam fakt przylegania nieruchomości do drogi publicznej nie przesądza o „odpowiednim dostępie” do drogi publicznej co wymaga ustanowienia służebności drogi koniecznej z wykorzystaniem innych nieruchomości?
  2. Czy sąd badając „odpowiedni dostęp” do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego bierze pod uwagę stan faktyczny na dzień wydawania postanowienia kończącego postępowanie w sprawie czy też może brać pod uwagę stan przyszły związany z funkcjonowaniem takiej służebności? (rozbieżność w orzecznictwie)
  3. Czy sposób użytkowania nieruchomości władnącej winien determinować to, czy nieruchomość posiada „odpowiedni dostęp” do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego, czy też jest to kwestią ocenną w ramach dyskrecjonalnej władczości sądu orzekającego w sprawie?
  4. Czy za dopuszczalne przy badaniu „odpowiedniego dostępu” do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego jest wydawanie wiążących interpretacji w uzasadnieniu sądu orzekającego ustanawiającego służebność lub oddalającego wniosek o ustanowienie służebności odnośnie koniecznych bądź postulowanych do zrealizowania nakładów inwestycyjnych (budowa, rozbiórka, przebudowa), co w rzeczywistości stanowi immanentne prawo właściciela nieruchomości ubiegającego się o ustanowienie służebności drogi koniecznej?
  5. Czy dopuszczalna jest dyferencjacja rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie ustanowienia służebności drogi koniecznej lub oddalenia wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej w odniesieniu do poszczególnych działek ewidencyjnych składających się na całą nieruchomość dla której właściciel nieruchomości złożył wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej?
  6. Czy brak możliwości dostarczenia sprzętu do nieruchomości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza, niezbędnego dla jej dalszego prowadzenia pozwala uznać, że powyższa nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej?
  7. Czy brak możliwości spełnienia przez nieruchomość wymogów przeciwpożarowych bez ustanowienia na jej rzecz służebności drogi koniecznej oznacza, że nie posiada ona odpowiedniego dostępu do drogi publicznej?
  8. Czy przy ocenie dostosowania dostępu nieruchomości do drogi publicznej, aby był odpowiedni w rozumieniu art. 145 Kodeksu Cywilnego może obejmować również likwidację części budynku lub przebudowę budynku?
  9. Czy sporadyczny brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej może oznaczać brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej w ogóle w rozumieniu art. 145 Kodeksu Cywilnego?
  1. Pierwsza linia orzecznicza

Jeżeli nieruchomość przylega do drogi publicznej, to właściciel nie może skutecznie żądać ustanowienia służebności drogi koniecznej, gdyż rozumienie art. 145 Kodeksu Cywilnego nakreśla, iż na właścicielu spoczywa takie zorganizowanie stanu nieruchomości, by zapewnić sobie odpowiedni dostęp do drogi publicznej.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 20 września 2012 r. (IV CSK 34/12)

„1. Podstawową przesłanką ustanowienia służebności drogi koniecznej jest brak dostępu nieruchomości do drogi publicznej. Za drogę publiczną uważać przy tym należy drogę zaliczoną na podstawie ustawy z 1985 r. o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne).

2. Nieodpowiedni dostęp do drogi publicznej, wywołany wzniesieniem budynku na całej szerokości nieruchomości, nie uzasadnia żądania ustanowienia w postępowaniu sądowym służebności drogi koniecznej w celu stworzenia właścicielowi możliwości dojazdu do gruntu położonego z tyłu budynku. W szeregu przypadków dojazd na tyły budynku może nie być właścicielowi – ze względu na sposób wykorzystywania nieruchomości – potrzebny. Jeśli nieruchomość jest położona przy drodze publicznej o takim statusie, że można na nią swobodnie wjeżdżać po ewentualnym przygotowaniu stosownych urządzeń drogowych, to wykluczone jest obciążanie nieruchomości sąsiednich służebnościami mającymi zapewnić dostęp do dróg publicznych takim częściom nieruchomości, które są w stosunku do drogi publicznej położone niekorzystnie.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2011 r. (I CSK 646/10):

„Możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej ograniczona jest, zgodnie z art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego, do wypadku, w którym nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Instytucja ta nie może służyć wygodzie właścicieli działki władnącej, kosztem ograniczenia prawa właściciela działki obciążonej.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 7 marca 2007 r. (II CSK 482/06):

„Do ustanowienia drogi koniecznej nie wystarczy ustalenie, że droga przez grunt sąsiedni stanowiłaby krótsze połączenie nieruchomości z należącymi do niej budynkami gospodarskimi, lecz muszą istnieć szczególne względy gospodarczo-społeczne, pozwalające uznać, że spełnione zostały określone ustawowo przesłanki jej ustanowienia.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 21 marca 2003 r. (II CKN 1256/00):

„Roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej nie służy – w myśl art. 145 Kodeksu Cywilnego – jeżeli brak połączenia drogowego wywołany został rozbudową nieruchomości władnącej.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2001 r. (I CKN 322/00):

„Właścicielowi nieruchomości mającej dostęp do drogi publicznej nie przysługuje roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej przez grunty sąsiednich nieruchomości także wówczas, gdy właściciel nie ma odpowiedniego dostępu do pewnej części tej nieruchomości na skutek niewłaściwej zabudowy, zamykającej dostęp do tej części.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 18 listopada 1998 r. (II CKN 45/98):

„Przepis art. 145 Kodeksu Cywilnego nie przewiduje roszczenia o ustanowienie drogi koniecznej w sytuacji gdy trudności drogowe wynikają jedynie z niekorzystnego usytuowania budynków na nieruchomości, ze względu na którą służebność miałaby być ustanowiona. W takim wypadku chodzi nie o dostęp do drogi publicznej lub budynków gospodarskich, lecz o łatwiejsze korzystanie z budynków. Zorganizowanie natomiast łatwiejszego sposobu eksploatacji nieruchomości należy do właściciela tej nieruchomości.”

Uchwała Sądu Najwyższego z 29 czerwca 1977 r. (III CZP 43/77):

„Brak możliwości dojazdu do garażu zlokalizowanego na nieruchomości miejskiej położonej w linii zwartej zabudowy nie uzasadnia żądania ustanowienia służebności drogi koniecznej.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 10 maja 1977 r. (III CRN 90/77):

„Osoba ubiegająca się o ustanowienie drogi koniecznej powinna przede wszystkim wykorzystać istniejące możliwości dojazdu do drogi publicznej przez własne grunty, w wypadku więc, gdy taka możliwość istnieje, żądanie obciążenia gruntów sąsiada powinna ograniczyć do rozmiarów niezbędnych dla uzyskania połączenia swojej działki nie mającej dostępu do drogi publicznej z inną własną działką mającą taki dostęp.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.02.1971 r. (III CRN 496/70):

„Rzeczą właściciela działki jest tak budować, by mógł z budynku faktycznie korzystać. Jeżeli zaś jego działka jest tak nierówna, że dostęp do projektowanych budynków będzie możliwy tylko od gruntu sąsiada, powinien przed realizacją projektu wyjednać od sąsiada ustanowienie na swoją rzecz odpowiedniej służebności drogi. Nie zachodziła zatem społeczna potrzeba uzależniania żądania ustanowienia służebności drogi od usytuowania budynku na własnej właściciela działce gruntowej.”

Orzeczenie Sądu Najwyższego z 19 czerwca 1952 r. (C 1182/52):

„Bezzasadne jest żądanie ustanowienia służebności drogi koniecznej w przypadku możności usunięcia istniejącej niedogodności dostępu do drogi publicznej.”

  1. Druga linia orzecznicza.

Samo w sobie graniczenie nieruchomości z drogą publiczną nie jest automatycznie przesłanką negatywną ustanowienia dla niej służebności drogi koniecznej, w trybie art. 145 Kodeksu Cywilnego. Zdarzają się bowiem wyjątkowe sytuacje, w których mimo faktycznej bliskości, nie sposób uznać, by nieruchomość posiadała „odpowiedni dostęp” do drogi publicznej. Dotyczy to także sytuacji, w których teoretycznie możliwe jest zorganizowanie tego dostępu, jeżeli jednak jest to dla właściciela realnie niemożliwe lub ekonomicznie oczywiście nieopłacalne.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 17 marca 2011 r. (IV CSK 313/10):

„Właściciel nieruchomości nie może zostać pozbawiony możliwości ustanowienia odpowiedniej służebności dlatego, że sam się pozbawił dostępu do drogi publicznej sprzedając część swojej nieruchomości, ani dlatego, że pozostaje w złych stosunkach z właścicielami sąsiedniej działki, czy nawet dlatego, że nie opiekuje się chorą matką, która jest właścicielką sąsiedniej działki. Jedyną bowiem przesłanką uwzględnienia żądania jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 26.05.2008 r. (V CSK 81/06):

„W warunkach gospodarki rynkowej wykładnia art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego powinna uwzględniać wpływ rozwoju techniki na ocenę „odpowiedniości” dostępu do drogi publicznej oraz możliwości przystosowania go do potrzeb właściciela nieruchomości. Pozwala to uznać, że w sytuacji, w której istniejący dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni, regułą powinno być przystosowanie go do prawidłowego użytku, chyba że byłoby to niemożliwe lub wymagałoby niewspółmiernych i nieopłacalnych nakładów, co zachodzi zupełnie wyjątkowo.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 24 listopada 2005 r. (IV CK 235/05):

„Artykuł 145 Kodeksu Cywilnego jako przesłankę ustanowienia drogi koniecznej, obok całkowitego braku dostępu do drogi publicznej, wymienia też brak dostępu odpowiedniego. Instytucja drogi koniecznej, ograniczająca prawo własności może być stosowana tylko w przypadkach szczegółowo wskazanych w ustawie. W sytuacji, gdy nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej, może to mieć miejsce wyjątkowo, tylko wtedy, gdy przemawiają za tym uzasadnione względy, interes społeczno-gospodarczy, a także, gdy właściciel nie może we własnym zakresie usunąć zaistniałych trudności.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 18.03.2005 r. (III CK 447/04):

„W sytuacji gdy istniejący dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni, regułą powinno być przystosowanie go do prawidłowego użytku zamiast ustanowienia służebności drogi koniecznej innym szlakiem, chyba że przystosowanie dostępu do drogi publicznej byłoby niemożliwe lub wymagałoby niewspółmiernych nakładów.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2003 r. (I CK 354/02):

„Żądanie ustanowienia służebności drogi koniecznej może być uzasadnione nie tylko w wypadku całkowitego braku połączenia z drogą publiczną lub zabudowaniami gospodarskimi, lecz także w wypadku w którym dostęp taki istnieje, ale nie jest „odpowiedni” w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego. Przepis art. 145 Kodeksu Cywilnego pozwala na ustanowienie służebności drogi koniecznej na czas oznaczony w wypadku ustalenia przewidywanego czasu trwania stanu rzeczy uzasadniającego żądanie odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 6 października 2000 r. (IV CKN 123/00):

„W przypadku, gdy budynki gospodarcze znajdują się na tej samej nieruchomości, która ma dostęp do drogi publicznej lub gdy właściciel takiej nieruchomości nie ma komunikacji z jego pewną częścią, jego roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej jest w zasadzie wyłączone. Zasada ta może doznać wyjątku tylko wówczas, gdy właściciel wykaże, że nie może we własnym zakresie usunąć trudności z dostępem do części nieruchomości lub znajdujących się na niej budynków i gdyby za ustanowieniem drogi przemawiały szczególnie uzasadnione względy, a także interes społeczno-gospodarczy.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 14 września 2000 r. (V CKN 1306/00):

„’Odpowiednim’ można uznać taki dostęp, który pozwala właścicielowi korzystać z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem i właściwościami. Nie zapewnia takiego korzystania usytuowanie budynku na działce, która wyłącza dojazd do tej działki po przeciwnej stronie budynku patrząc od ulicy, przy której stoi.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 7 lipca 1999 r. (II CKN 786/98):

„Dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego także wtedy, gdy wyjazd z nieruchomości przylegającej do drogi publicznej stwarza niebezpieczeństwo w ruchu drogowym.”

Uchwała Sądu Najwyższego z 14 sierpnia 1985 r., (III CZP 44/85):

„Nieodpowiedniość dostępu nieruchomości do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego może – w szczególnie uzasadnionych wypadkach – polegać na tym, że nieruchomość ta przylega wprawdzie do drogi publicznej, jednakże przejazd tą drogą przez znaczną część roku jest utrudniony lub niemożliwy ze względu na jej zły stan techniczny.”

Uchwała Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 1968 r. (III CZP 33/68):

„Ustanowienie służebności drogi koniecznej na podstawie art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego dopuszczalne jest także wtedy, gdy wchodzące w skład gospodarstwa rolnego odrębne nieruchomości mają odpowiedni dostęp do drogi publicznej, ale brak jest odpowiedniego dostępu z jednej nieruchomości do należących do niej budynków gospodarskich położonych na drugiej nieruchomości.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1963 r. (III CR 195/62):

„Jeżeli nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej, lecz dostęp ten nie jest odpowiedni, w zasadzie rzeczą właściciela nieruchomości jest wykonanie na własny koszt urządzeń czyniących ten dostęp do drogi publicznej odpowiednim i w ten sposób zaspokojenie interesów swojej nieruchomości. Jednakże gdyby suma kosztów wykonania takich urządzeń i koszt ich utrzymania w należytym stanie oraz wartość uszczuplenia plonów nieruchomości, nie mającej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, wskutek zmniejszenia powierzchni gruntu o obszar przeznaczony na urządzenia przewyższały – obliczone przez okres kilkuletni – znacznie wartość uszczuplenia plonów nieruchomości, przez którą droga miałaby prowadzić, to żądanie ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogi koniecznej byłoby (…) uzasadnione.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 23 września 1954 r. (I CR 938/54):

„Ustanowieniu służebności drogi koniecznej nie sprzeciwia się istnienie dostępu do drogi publicznej, gdy dostęp ten jest nie wystarczający, a doprowadzenie go do stanu odpowiadającego potrzebom pociągnęłoby za sobą koszty niecelowe z punktu widzenia gospodarczego.”

  1. Trzecia linia orzecznicza.

O odpowiedniości dostępu nieruchomości do drogi publicznej decyduje nie tylko bezpośrednie jej przyleganie do takiej drogi, lecz również możliwość dotarcia na nieruchomość za pośrednictwem drogi niepublicznej, jeżeli ma ona charakter trwały, a poruszanie się po niej jest nieskrępowane wolą osób trzecich.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 12 października 2011 r. (II CSK 94/11):

„1. Brak dostępu do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego oznacza brak prawnie zagwarantowanego połączenia nieruchomości izolowanej z siecią dróg publicznych. Za taki szlak nie może być uznana droga, po której właściciel nieruchomości pozbawionej dostępu, lub inne osoby korzystające z tej nieruchomości komunikują się grzecznościowo, a nawet, gdy dostęp oparty jest na stosunku obligacyjnym z właścicielem nieruchomości sąsiedniej. Hipotezą art. 145 Kodeksu Cywilnego jest bowiem objęty dostęp o charakterze trwałym, nie skrępowany wolą osób trzecich.

2. Nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeks Cywilnego, jeżeli z siecią dróg publicznych łączy ją szlak drożny wydzielony geodezyjnie jako droga, która, choć nie jest zaliczona do sieci dróg publicznych w rozumieniu ustawy z 1985 r. o drogach publicznych, pozostaje ujęta w planie przestrzennego zagospodarowania Gminy i znajduje się pod jej zarządem oraz jest powszechnie dostępna.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2010 r. (II CSK 30/10):

„Brak odpowiedniego dostępu z nieruchomości do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 Kodeksu Cywilnego występuje zarówno wtedy, gdy nie ma bezpośredniego takiego dostępu, jak i wtedy, gdy nie ma dostępu do drogi publicznej poprzez drogę innego rodzaju (np. tzw. – drogę wewnętrzną), faktycznie istniejącą o odpowiedniej szerokości i ukształtowaniu, umożliwiającą nieprzerwany i nieskrępowany dostęp ogółowi osób, nawet gdy jest to droga wydzielona z działek prywatnych, zwłaszcza gdy pozostaje pod zarządem gminy.”

Uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 1982 r. (III CZP 44/82):

„Nieruchomość ma odpowiedni w rozumieniu art. 145 § 1 Kodeksu Cywilnego dostęp do drogi publicznej, jeżeli z siecią dróg publicznych łączy ją gospodarczo funkcjonalna droga gruntowa pozostająca pod zarządem urzędu gminy, ujęta w planie zagospodarowania przestrzennego gminy, będąca w powszechnym korzystaniu.”

***

Zastosowanie właściwej linii orzeczniczej wymaga specjalistycznej wiedzy wybranego pełnomocnika procesowego (np.  radcy prawnego). Każda sytuacja jest nieco odmienna. W drodze konsultacji przed wszczęciem stosownego postepowania sądowego w sprawie służebności drogi koniecznej można ustalić jakie są szanse na zasądzenie przez sąd służebności drogi koniecznej.

radca prawny dr inż. Jonatan Hasiewicz

"prawnik ruchu drogowego"

wypadki drogowe| wykroczenia | ruch drogowy | drogi | organizacja ruchu drogowego | służebność | droga konieczna | nieruchomości

Hasiewicz