Pomijane znaczenie art. 38 ustawy o drogach publicznych

Powrót: Spory z zarządcą drogi publicznej

Wielokrotnie zdarza się, iż dany obiekt budowlany (kiosk handlowy, cześć budynku mieszkalnego, część budynku usługowego) lub infrastruktura techniczna (sieć wodna, sieć gazowa, sieć teletechniczna, sieć elektroenergetyczna) znajduje się w granicach pasa drogi publicznej, a nie posiada on stosownej decyzji lokalizacyjnej zarządcy drogi publicznej (art. 39 ustawy o drogach publicznych) oraz stosownej decyzji na umieszczenie obiektu/urządzenia w pasie drogi publicznej (art. 39 i 40 ustawy o drogach publicznych). 

Wyżej wymienione obiekty budowlane i infrastruktura techniczna w stanie prawnym ustawy o drogach publicznych obowiązującym od dnia 21 września 2022 roku nazywane są zbiorczo „urządzeniami obcymi” (urządzenia obce w pasie drogi publicznej niezwiązane z zarządem drogą i zarządzaniem ruchem na drodze). 

Częstokroć zdarza się, iż wobec takich obiektów zarządcy dróg publicznych pochopnie i w sposób nieprzemyślany wszczynają postępowania o zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia celem nałożenia kary pieniężnej w trybie art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych. Pracownicy zarządców dróg publicznych wychodzą z błędnego założenia, iż skoro te urządzenia obce (budynki, kioski, sieci, przyłącza) nie mają decyzji lokalizacyjnych i decyzji na umieszczenie w pasie drogowym, to istnieją tam nielegalnie bez wymaganej podstawy prawnej. 

Wielu z nich pomija jednak znaczenie art. 38 ustawy o drogach publicznych. 

„1. Istniejące w pasie drogowym urządzenia obce, które nie powodują zagrożenia i utrudnień ruchu drogowego oraz nie zakłócają wykonywania zadań zarządcy drogi, mogą pozostać w dotychczasowym stanie. 

2. Przebudowa lub remont obiektów budowlanych lub urządzeń, o których mowa w ust. 1, wymaga zgody zarządcy drogi, a w przypadku gdy planowane roboty są objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę, również uzgodnienia projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego.

3. Wyrażenie zgody, o której mowa w ust. 2, powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia wystąpienia z wnioskiem o taką zgodę. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako wyrażenie zgody. Odmowa wyrażenia zgody następuje w drodze decyzji administracyjnej”.

Przypominamy, iż poprzez „urządzenia obce” zgodnie z art. 4 pkt 2b ustawy o drogach publicznych należy rozumieć: 

„urządzenie obce – obiekt lub urządzenie, w tym obiekt lub urządzenie budowlane, w szczególności wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne lub elektroenergetyczne, niezwiązane funkcjonalnie z drogą lub ruchem drogowym, z wyjątkiem kanału technologicznego”. 

Regulacja art. 38 ustawy o drogach publicznych ma zastosowanie w dwóch przypadkach: 

1) Wariant I – urządzenie istniało przed wejściem w życie ustawy o drogach publicznych (tj. przed dniem 01 października 1985 roku), 

2) Wariant II – obiekt znalazł się nagle w pasie drogowym po 1985 roku na wskutek podjęcia uchwały o zaliczeniu danych działek ewidencyjnych do pasa drogi publicznej lub na wskutek innych przekształceń administracyjnoprawnych zmieniających granice pasa drogi publicznej. 

Wyżej wymienione rozumowanie potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych oraz interpretacje Ministra Infrastruktury. 

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2010 r. (II GSK 575/09) 

„Art. 38 ust. 1 u.d.p. dotyczy obiektów budowlanych i urządzeń, które były zlokalizowane w pasie drogowym w dniu wejścia w życie tej ustawy, bądź znalazły się w pasie drogowym w wyniku późniejszych zmian dotyczących samego pasa drogowego. Zawiera on więc swego rodzaju ustawowe, nielimitowane czasowo zezwolenie zajmowania pasa drogowego przez obiekty w nim opisane, nieobciążone opłatami za czasowe zajęcie pasa drogowego, przewidzianymi w tej ustawie”. 

Podobnie wskazuje także Minister Infrastruktury w pisemnej interpretacji z dnia 23 sierpnia 2017 roku o sygnaturze DDP.1.054.74.2017.IW.1, gdzie stwierdzono iż regulację art. 38 ustawy o drogach publicznych stosuje się także do obiektów i sieci, które w wyniku zmian administracyjnych i zmian granic pasa drogowego po 1985 roku także znalazły się nagle w liniach rozgraniczających drogi publicznej. Obiekty takie („urządzenia obce”) korzystają z nielimitowanego czasowo zezwolenia na zajmowanie pasa drogowego bez konieczności pozyskiwania decyzji lokalizacyjnych, decyzji na zajęcie pasa drogowego oraz decyzji na umieszczenie urządzenia obcego w pasie drogi publicznej. 

Przykład nr 1 

Gestor sieci teletechnicznej wybudował na działkach prywatnych przebiegających wzdłuż drogi publicznej sieć teletechniczną. Następnie zarządca drogi publicznej w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 roku o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych („specustawa drogowa ZRID”) wywłaszczył rzeczone prywatne nieruchomości w konsekwencji czego sieć teletechniczna „nagle” znalazła się w pasie drogi publicznej.  

W takim przypadku zastosowanie ma art. 38 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, a zarządca drogi publicznej nie może pobierać opłat za umieszczenie tejże sieci w pasie drogi publicznej. Urządzenie to korzysta z bezpłatnego nielimitowanego czasowo zajęcia pasa drogowego. 

Przykład nr 2 

Budynek częścią swojego obrysu (np. balkony, nadwis, wykusz) znajduje się w pasie drogi gminnej wewnętrznej. Przy wydawaniu pozwolenia na budowę uzyskał on zgodę właściwego miejscowo Wójta/Burmistrza/Prezydenta Miasta na umieszczenie części obiektu budowlanego w pasie drogi gminnej wewnętrznej (zgoda cywilnoprawna, poza reżimem ustawy o drogach publicznych). Następnie po kilku latach Rada Gminy/Rada Miasta podejmuje uchwałę w trybie art. 7 ustawy o drogach publicznych o zaliczeniu rzeczonej drogi gminnej wewnętrznej do kategorii drogi gminnej publicznej. W wyniku tych działań następuje zmiana kategorii drogi – z drogi „gminnej wewnętrznej” na drogę „gminną publiczną”.  

Przykład nr 3 

Kiosk handlowy został wybudowany w pasie drogi publicznej w roku 1982. Miał stosowne ówczesne pozwolenia na budowę i niezbędne zgłoszenia architektoniczno-budowlane. Istnieje do dnia dzisiejszego bez żadnych zmian. Właściciel wykonywał jedynie niezbędne remonty i prace konserwacyjne. Nie zmieniał także powierzchni rzeczonego kiosku handlowego. 

W takim przypadku zastosowanie ma art. 38 ust. 1 ustawy o drogach publicznych i zarządca drogi publicznej nie może pobierać opłat za umieszczenie kiosku handlowego w pasie drogi publicznej. Obiekt ten korzysta z bezpłatnego nielimitowanego czasowo zajęcia pasa drogowego. 

*** 

Wysoce zalecanym jest każdorazowe weryfikowanie przy decyzjach odmawiających zajęcia pasa drogowego zarządcy drogi publicznej i decyzjach nakładających karę pieniężną za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia tych okoliczności wynikających z regulacji art. 38 ustawy o drogach publicznych. Niejednokrotnie pracownicy zarządcy drogi publicznej są kompletnie „zaskoczeni”, iż Samorządowe Kolegium Odwoławcze lub Wojewódzki Sąd Administracyjnych uchyla ich decyzje, gdyż nie uwzględniały one regulacji art. 38 ustawy o drogach publicznych. 

Przed podjęciem decyzji o tym czy możliwe jest zastosowanie danej regulacji ustawy o drogach publicznych w kontekście prowadzonego przez zarządcę drogi publicznej postępowania o zajęcie pasa drogowego zaleca się zawsze skontaktowanie z osobą specjalizującą się w tego typu postępowaniach. Musi być to osoba, która ma już odpowiednie doświadczenie urzędowe i sądowoadministracyjne. Dotyczy to także przypadków, gdzie ma zapaść decyzja co do tego, czy warto powoływać się na regulację art. 38 ustawy o drogach publicznych. Jedynie szeroka wiedza prawna i techniczna pozwoli na podjęcie stosownych działań. 

radca prawny dr inż. Jonatan Hasiewicz

"prawnik ruchu drogowego"

wypadki drogowe| wykroczenia | ruch drogowy | drogi | organizacja ruchu drogowego | służebność | droga konieczna | nieruchomości