Co jest wykroczeniem w ruchu drogowym?

Powrót: Wykroczenia w ruchu drogowym

Wykroczeniem w ruchu drogowym jest popełnienie czynu sklasyfikowanego w Kodeksie Wykroczeń. Za popełnienie wykroczenia nie idzie się „do więzienia”, lecz skutkiem popełnienia wykroczenia może być dotkliwa finansowo kara grzywny. W przypadku ruchu drogowego może być to także orzeczenie zakaz prowadzenia pojazdów.

Wykroczenia w ruchu drogowym zostały sklasyfikowane w Rozdziale XI Kodeksu Wykroczeń o nazwie „Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji”.

Najczęstsze wykroczenia w ruchu drogowym i potencjalnych sprawców tych wykroczeń opisano poniżej.

Art.  84.  [Nieoznaczenie wbrew obowiązkowi przeszkody w ruchu]

Kto wbrew obowiązkowi nie oznacza w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny, zarówno w dzień, jak i w porze nocnej, jakiejkolwiek przeszkody w ruchu drogowym, urządzenia lub przedmiotu znajdujących się na drodze lub też miejsca prowadzonych robót, jeżeli to może zagrozić bezpieczeństwu ruchu albo utrudnić ruch na drodze, podlega karze aresztu albo grzywny.

Opis: Wykroczenie to polega na niewłaściwym oznakowaniu robót drogowych i przeszkód w ruchu drogowym. W szczególności najczęściej karanymi podmiotami z art. 84 Kodeksu Wykroczeń są wykonawcy robót drogowych, którzy nie oznakowują miejsca prowadzonych robót zgodnie z zatwierdzonym projektem czasowej organizacji ruchu. Niemalże rutyną w Polsce jest to, iż według dokumentacji zatwierdzonej czasowej organizacji ruchu należy ustawić przykładowo „100 znaków drogowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego” na odcinku robót, podczas gdy w praktyce w terenie stoi 10% tych znaków drogowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zagraża to bezpieczeństwu uczestników ruchu drogowego.

Art.  85.  [Samowolne ustawianie, niszczenie, uszkadzanie znaków]

§  1. Kto samowolnie ustawia, niszczy, uszkadza, usuwa, włącza lub wyłącza znak, sygnał, urządzenie ostrzegawcze lub zabezpieczające albo zmienia ich położenie, zasłania je lub czyni niewidocznymi,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§  2. Tej samej karze podlega, kto samowolnie niszczy, uszkadza, usuwa lub ustawia znak turystyczny.

§  3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Opis: Wykroczenie to polega na samowolnym ustawianiu, niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu znaków drogowych, sygnałów drogowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem umieszczenie każdego znaku drogowego musi zostać poprzedzone zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, prawidłowym dokonaniem zawiadomienia o wprowadzeniu organizacji ruchu, wprowadzeniu organizacji ruchu i kontrolą wprowadzonej organizacji ruchu. W szczególności najczęściej karanymi podmiotami z art. 85 Kodeksu Wykroczeń są wykonawcy robót drogowych, organizatorzy imprez w pasach dróg publicznych, ale także… uwaga… pracownicy zarządów dróg, którzy nie dopilnowują procedur związanych z umieszczaniem znaków drogowych. Oczywiście należy także zaznaczyć, iż karanymi osobami są także jednostki dopuszczające się zwykłych aktów wandalizmu (niszczenie znaków, zasłanianie znaków, zrywanie folii odblaskowych ze znaków drogowych, itp.).

Art.  85a.  [Znakowanie dróg wewnętrznych]

§  1. Kto narusza przepisy dotyczące sposobu znakowania dróg wewnętrznych, podlega karze grzywny.

§  2. Tej samej karze za czyn określony w § 1 podlega ten, kto zlecił wadliwe dokonanie tej czynności.

Opis: Wykroczenie to polega na niewłaściwym oznakowaniu dróg wewnętrznych. Zgodnie z art. 10 ust. 7 i 10a ustawy Prawo o ruchu drogowym podmiot zarządzający drogami wewnętrznymi dokonuje oznakowania dróg wewnętrznych. Od 01 lipca 2016 roku obowiązuje znowelizowana wersja Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. 2003 nr 177 poz. 1729 z późn. zm.) w której wprowadzono wymóg wykonania projektu organizacji ruchu przez podmiot zarządzający drogą wewnętrzną dla dróg wewnętrznych obejmowanych strefą ruchu lub strefą zamieszkania. Do 30 czerwca 2016 roku w takich przypadkach wykonanie projektu organizacji ruchu było fakultatywne, a od 01 lipca 2016 roku jest wymagane. W przypadku braku opracowania i zatwierdzenia takiej organizacji ruchu na drogach wewnętrznych objętych strefą ruchu lub strefą zamieszkania podmiot który tego nie dokonał będzie ponosił negatywne konsekwencje prawne.

Zgodnie z nowym paragrafem 3 ust. 1a Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem podmiot zarządzający drogą wewnętrzną:

„1)  rozpatruje projekty organizacji ruchu oraz wnioski dotyczące zmian organizacji ruchu;
2)  opracowuje lub zleca do opracowania projekty organizacji ruchu uwzględniające wnioski wynikające z przeprowadzonych analiz organizacji i bezpieczeństwa ruchu;
3)  zatwierdza organizacje ruchu na podstawie złożonych projektów organizacji ruchu;
4)  przekazuje zatwierdzone organizacje ruchu do realizacji;
5)  przechowuje projekty organizacji ruchu”.

Brak opracowanej organizacji ruchu, brak opracowania dokumentacji projektowej, oraz samowolne ustawianie słupków, samowolne ustawianie barier, samowolne ustawianie blokad, samowolne lokalizowanie znaków drogowych będzie podlegało sankcjom zgodnie z art. 85a Kodeksu Wykroczeń.

Art.  86.  [Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym]

§  1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

podlega karze grzywny.

§  2. Kto dopuszcza się wykroczenia określonego w § 1, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§  3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 przez osobę prowadzącą pojazd można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Opis: Wykroczenie to nazywane jest niejednokrotnie „wykroczeniem zapchaj dziurę” lub „królową wykroczeń w ruchu drogowym”. Przepis art. 86 § 1 Kodeksu Wykroczeń używa nieostrego pojęcia „spowodowania zagrożenia w bezpieczeństwie w ruchu drogowym” uzależnionego od „niezachowania należytej ostrożności”. Dlaczego wykroczenie to jest „królową wykroczeń w ruchu drogowym” przez Policjantów? Dlatego że niemalże każdy przypadek kolizji, stłuczki, nietypowego zachowania w ruchu drogowym, niekonwencjonalnego manewru można zakwalifikować jako powodowanie zagrożenia w ruchu drogowym. Policjanci bardzo często korzystają z tego wykroczenia wtedy… gdy nie potrafią jednoznacznie określić jaki przepis został złamany przez kierującego pojazdem, rowerem lub pieszego. Jest to niezwykle ciekawe. Policjanci są także często instruowani na odprawach i szkoleniach: „Słuchaj… jak nie wiesz co przybić kierowcy… to przybij mu z 86 Kodeksu Wykroczeń”. Niejednokrotnie spotykam się z przypadkami, gdzie po zdarzeniu drogowym (niekwalifikującym się jako wypadek drogowy w którym doszło do obrażeń u uczestników) policjant uznaje „winę kogoś” opierając się na art. 86 Kodeksu Wykroczeń. Co więcej, policjanci przy takich sytuacjach stają się czasami niezwykle „impulsywni” – wynika to z tego, iż nie wiedzą jak do końca zakwalifikować dany czyn kierowcy. Wdawanie się w dyskusję i sprzeczkę z policjantem (ferowanie swoich „racji”) kończy się dodatkową nieprzyjemnością wynikającą z art. 86 § 3 Kodeksu Wykroczeń. Policjant orzeka, iż zachowanie kierowcy wypełniło znamiona czynu z art. 86 § 1 Kodeksu Wykroczeń, ale również zachowanie kierowcy kwalifikuje się do… orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Z mnóstwem takich przypadków spotkałem się w praktyce, a kończą się niestety one w sądzie karnym, gdzie trzeba walczyć o zwrot prawo jazdy, a dokładnie o to aby sąd nie orzekł zakazu prowadzenia pojazdów.

Art.  87.  [Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu]

§  1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.

§  1a. Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1.

§  2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1,

podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny.

§  3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

§  4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1.

Opis: Wykroczenie to dotyczy osób będących w stanie „po użyciu” alkoholu. Stanem nietrzeźwości wyróżnia się stan „wskazujący na spożycie alkoholu”, w którym zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila lub obecność alkoholu wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm sześciennym wydychanego powietrza. Prowadzenie pojazdu w tym stanie stanowi wykroczenie z art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń. Nawet jeśli uważasz, że ten problem cię nie dotyczy – warto oprócz skutków zdarzeń drogowych z udziałem pijanych kierowców, znać rygory odpowiedzialności karnej za prowadzenie pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu oraz w stanie nietrzeźwości. Jeśli stężenie alkoholu we krwi zawiera się między 0,2 i 0,5 promila (bądź od 0,1 do 0,25 mg w 1 dm wydychanego powietrza) to jest to stan po spożyciu alkoholu. Kto w takim stanie kieruje pojazdem, popełnia wykroczenie zagrożone karę aresztu, grzywną do 5000 zł i czasowym zatrzymaniem prawa jazdy. Sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Warto zwrócić uwagę, iż sąd musi tutaj obligatoryjnie orzec zakaz prowadzenia pojazdów (w przeciwieństwie do wykroczenia z art. 86 § 1 Kodeksu Wykroczeń). Jeśli okres zakazu trwał dłużej niż 1 rok przed zwrotem dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów mechanicznych osoba taka musi przejść kontrolne sprawdzenie kwalifikacji przystępując do stosownego egzaminu w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego.

Art.  92.  [Niestosowanie się do znaku, sygnału lub polecenia w ruchu drogowym]

§  1. Kto nie stosuje się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§  2. Kto w celu uniknięcia kontroli nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§  3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Opis: Wykroczenie to stanowi ulubione wykroczenie Straży Gminnych (Miejskich) mających uprawnienia do kontroli pojazdów w zakresie parkowania i w zakresie kontroli przestrzegania znaku zakazu ruchu w obu kierunkach (B – 1). Z wykroczenia tego też często korzysta Policja, w kontekście poszczególnych znaków zakazu i nakazu umieszczanych na drogach publicznych, a także przejazdów przez skrzyżowanie w chwili wyświetlania się sygnału czerwonego na sygnalizatorze. W miejscu tym należy wskazać, iż wykroczenie z art. 92 Kodeksu Wykroczeń funkcjonuje zawsze „w związku” z odpowiednim przepisem Rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych z dnia 31 lipca 2002 (Dz.U. 2002 nr 170 poz. 1393 z późn. zm.). Z kolei w przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego, na drodze sądowej właściwy miejscowo sąd weryfikuje także prawidłowość umieszczenia znaku drogowego (którego nieprzestrzeganie przez kierowcę stało się powodem uznania kierowcy za obwinionego) w kontekście przepisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. 2003 nr 220 poz. 2181 z późn. zm.).  Wykroczenie to też obejmuje przypadki niestosowanie się do „polecenia” osoby uprawnionej do kierowania ruchem drogowym. Osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym są określone w art. 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Co ciekawe osobami takimi może być:

1)policjant;

2)żołnierz Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego, zabezpieczający przemarsz lub przejazd kolumny wojskowej albo w razie akcji związanej z ratowaniem życia lub mienia;

3)funkcjonariusz Straży Granicznej;

3a)inspektor Inspekcji Transportu Drogowego;

3b)umundurowany funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej;

3c)strażnik gminny (miejski);

4)pracownik kolejowy na przejeździe kolejowym;

5)osoba działająca w imieniu zarządcy drogi lub osoba wykonująca roboty na drodze na zlecenie lub za zgodą zarządcy drogi;

6)osoba nadzorująca bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, w wyznaczonym miejscu;

7)kierujący autobusem szkolnym w miejscach postoju związanych z wsiadaniem lub wysiadaniem dzieci;

7a)ratownik górski podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej;

8)strażnik leśny lub funkcjonariusz Straży Parku – na terenie odpowiednio lasu lub parku narodowego;

9)strażak Państwowej Straży Pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej;

10)członek ochotniczej straży pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej;

11)funkcjonariusz Służby Ochrony Państwa podczas wykonywania czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ochranianych osób, obiektów i urządzeń;

12)pilot podczas wykonywania czynności związanych z pilotowaniem przejazdu pojazdu nienormatywnego.

Dla zainteresowanych należy wskazać, iż osoba ubrana w kamizelkę „kierowanie ruchem” (pkt 5 powyżej) jest osobą wykonującą roboty na drodze za zgodą zarządcy drogi publicznej i osoba ta może i ma prawo wydawać wiążące polecenia w ruchu drogowym (na równi z Policjantem) w miejscu prowadzonych robót drogowych.  Niejeden kierowa nie zdawał sobie także sprawy że polecenia takie może wydawać kierujący autobusem szkolnym lub strażnik leśny, czego skutkiem było nałożenie odpowiedniego mandatu karnego.

Art.  92a.  [Przekroczenie prędkości]

Kto, prowadząc pojazd, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym, podlega karze grzywny.

Opis: Wykroczenie tradycyjnie stosowane przez Policję i Główną Inspekcję Transportu Drogowego. Do egzekwowania prawa wynikającego z ograniczeń prędkości stosowane są fotoradary stacjonarne (maszty) oraz fotoradary ręczne. Wielu kierowców bezwiednie przyjmuje mandat za takie przekroczenie prędkości nie wiedząc o tym, iż istnieją skuteczne sposoby podważenia ustaleń pomiaru wynikającego z radaru stacjonarnego lub radaru ręcznego.

Na przykład w Szczecinie gdzie kierowca udowodnił przed sądem, że pomiar prędkości ręcznym radarem może być wykonany nieprawidłowo. Chodziło o najbardziej chyba znany w tym kontekście radar ręczny Iskra-1 i właściwą odległość, z której można dokonywać pomiaru, aby otrzymać wiarygodne rezultaty.

Kierowca twierdził, że nie poruszał się z prędkością, którą wskazało urządzenie (101 km/h w obszarze zabudowanym) i odmówił przyjęcia mandatu. Co prawda sąd rejonowy uznał rację funkcjonariuszy, ale apelacja (Sąd Okręgowy w Szczecinie) przyniosła zamierzony efekt. Rację przyznano kierowcy (IV Waz 157/11).

Podobny wyrok wydał Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia. Tam kierowca, według pomiarów policji, miał się poruszać z prędkością 83 km/h w obszarze zabudowanym. Powołany przez sąd biegły wskazał, że fotoradar nie miał polskiej legalizacji od czasu aktualizacji oprogramowania przez producenta, czeską firmę Ramet.

Do Głównego Urzędu Miar trafiają częstokroć pisma kierowców, w których kwestionują oni prawidłowość identyfikacji kontrolowanego pojazdu i uznają, że organ kontrolujący niewłaściwie uznał, iż kierowany przez nich pojazd jechał z prędkością wykazywaną przez dany przyrząd.

Wiele wątpliwości budzi także reakcja radarów na zmiany warunków pogodowych (deszcz, zamglenie, opady) czy też porę wykonywania pomiaru (pora nocna, zmierzch).

Zalecam kierowcom przede wszystkim daleko idącą ostrożność w przyjmowaniu mandatów karnych z ujawnionym wykroczeniem dotyczących przekroczenia prędkości. Należy pamiętać, iż w takich postępowaniach obowiązuje prawnokarna zasada domniemania niewinności.